SwiatWiedzyExtra 02-2013, świat wiedzy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
REDAKTOR NACZELNY
Adam
szumffak
REDAKTOR PROWADZĄCY
Jacek Skawiński
4 O
skok od
śmierci
Żaden klif nie jest za wysoki dla Orlanda Ouque'a
6
Człowiek z lodu
Naukowiec, który jest własnym królikiem doświadczalnym
8
Ile razy człowiek może obiec Ziemię?
Achim Heukemes: niekoronowany król biegów
1 O
�rawdziwy Fight Club
Smierć w oktagonie
12
Pytania i odpowiedzi
Jak szybko reaguje człowiek? Jakie ciśnienie mogą wytrzymać
organy wewnętrzne? Które kości tanią się najczęściej?
ZESPt REDAKCYJNY
Dominika Dzlosa-Józefiak. Anna
Graszewicz, Małgorzata Kubaca,
Jusyna
Kubocz, Milena Matlęga,
Zuzanna
wacyra,
Tadeusz zawiła, Anna Z
ięb
a
KONSU'ACJA NAUKOWA
dr Tomasz Greczyło, dr Jan Kusznierz.
dr n. med. Piotr Miśkiewicz.
dr Tomasz Mrozek
DYREKTOR ARTYSYCZNY
J
ace
k Sawicki
DTP
Ewa Rogalska
KONTAKT Z REDAKCJĄ
swlatwledz@bauer.pl
ŚWIAT WIEDZV
ydawnictwo Bauer
ul.
Sukiennice
6
50-107
Wrocław
www.sw1atwiedzy.interia.pl
www.facebook.com/WiatWiedzy
REDAKTOR NACZ..NY WYDANIA
MIĘDZVNARODOWEGO
ue
Boketmann
REDAKTOR PROWADZĄCY
WYDANIA MliDZVNARODOWEGO
Sebastian Junge
DYREKTOR ARTYSTYCZNY
WYDANIA MIĘDZYNARODOWEGO
Thomas Mareseh
WYDAWCA
Wydawnictwo Bauer
sp. z
o.o., Sp. K.
ul.Motorowa
1,
04-035
warszawa
Prezes: Witold Wożniak
Wiceprezes: Tomasz Namysł
Dyrektor wydawniczy:
Zbigniew
Bański
Der finansowy:
Andrzej Choynowski
Dyrektor ds
.
produkcji:
Janusz Iwanowski
Dyrektor ds. kolportażu:
Marła Kardas
rbiura reklamy:
Ewa KozłQwska
Dział reklamy:
Izabela Sarnecka
{dyrektor działu)
22 516 32 22
Emilia Kuka
(kooriynator)
22 51631 91
Monika Włodarczyk
22 516 35 54
Adresy e-mailowe pracowników biua
reklamy:
imie.nazwisko@bauer.pl
w
w
w.
r
eklama.
b
auer
.
pl
Druk: Ofukarnia Bauer Sp. z o.o
.•
s
p
.
k
.
w Ciechanowie
18
Pierwiastek życia
Ile mocy daje nam tlen?
24
Wyścig spotów ekstremalnych
Wyżej, szybciej, mocniej: w pogoni za kolejnymi rekordami
32
Wróg organizmu: upał
Kiedy ciepło staje się zabójczą pułapką?
38
Ś
miertelna głębia
Mroczne tajemnice podwodnych jaskiń
44
Poddać się czy walczyć dalej?
Techniki motywacyjne Navy SEALs
48
Nieprzyjemne wakacyjne znajomości
Egzoyczne kraje, nieznana fauna i nieoczekiwane zagrożenia
54
Jak przeżyć skok z krawędzi kosmosu?
Podróż Felixa Baumgatnera z wysokości
38 969
metrów
60
Ostatnie 3 sekundy
Zasady bezpieczeństwa w stuacjach ekstremalnych
68 Jak ciało broni się przed bólem?
Walka
z
najsilniejszym doznaniem ludzkiego ciała
76
Jak to możliwe, że przeżyli?
Trzy niewiaygodne przypadki ocalenia
80
Nie licz na litość
Długa droga na Mount Everest
86 Jak zamienić swoje ciało w twierdzę?
Najskuteczniejsze techniki treningowe
92
Mars: bilet w jedną stronę
Jak ochronić astronautów przed promieniowaniem kosmicznym?
98
Cicha woda
Cy wilgoć może być niebezpieczna dla życia?
104
Jaka dawka promieniowania jest śmiertelna?
Skutki awarii elektrowni atomowej
112
Najtrudniejsze wyścigi kolarskie świata
Gdy samo dotarcie do mety jest sukcesem
Copyight: Wydawnictwo Bauer
Sp.
z o.o.,
Sp. K„
ul. Moorowa 1, 04·035 warszawa. nictwo
Bauer
jest
czOnklem IZY
Wydawców Prasy
.
Nie·
zamówionych
miw redakCjaliea.
za
stzegamy
sobie
wo do sracania
i
redagowania
t
e
ks
t
ów
.
za treść reklam redakcja
nie odowia
d
a
.
Wsystkie na/ handlowe I towarów
ystępujące
w piśmie
są zastrzi znakami towaroymi
lub nazwamfzastrzeżonymi odpowiednich
firm
i
zy użyte mie w
celach
informacyjlych.
Kopiowanie
i zhnianiematerialówzawar·
ych w p
i
ś
mie w
jakiejkolWiek
e
zabronione.
ISSN .083-5825
ydawnictwo Bauer
ostrzega
.. SprzedaWców
,
że sprzedaż numerów aktualnych
i
archiwalych
pisma
o
innej cenie niż
kowana
na okładce
jest
i
ała
n
i
e
m na
szkodę
ydacy i
s
ku
t
kuj
e
odpcwiedzialnośc1ą kamą
i ilną.
ZDJĘCIA
I
ILUSTRACJE
NA
OCE
c&Vie
1058:
D
i
o
me
d
i
a
; Pierre
Ve
r
dy
/
A
F.
3D4Me
d
i
c
al.com
/
SL
�
\S
2:
Gety lmages/PM (3);
Giardino. Koval,
Re
cke
r
/
Cob
1
s
,
ot-eis 31: Bildag
e
ntur Huber/Smetek/
Forum; ww.hevisual.md.com
3
,
�'świat
wiedzy
jak klaun zastł
mistrzem świata?
Orlando Duque swoją pierwszą pracę dostał w au
striackim parku rozrywki, gdzie pzebrany za klauna
kilka razy dziennie skakał z wysokości
25
metrów do
basenu o głębokości
3
i szerokości
7
metrów. Płonący
na powierzchni wody ogień sprawiał, że jego występy
były niezwykle efektowne. Mimo bardzo skromnej gaży
zdecydował się podpisać trzyletni kontrakt. Niewątpliwy
wpływ na Jego decyzję miało rozczarowanie tradycyj
nym spotem: w 12 roku szykował się na igrzyska
olimpijskie w Barcelonie. Choć uzyskał wymagane
minimum, postanowiono, że jednak nie pojedzie.
W
200
roku Kolumbijczyk po raz pierwszy został mi
strzem świata w skokach z klifów. Ta sztuka udała mu
się jak dotąd dziewięciokrotnie - tym samym Duq
u
e jest
najlepszym skoczkiem wszech czasów.
\
\
Ocean
bólu
Chwila tuż po zanurkowaniu to momeJł
naj
większego obciążenia organizmu. Gdy na doin
partie ciała działa maksymalna siła hamowania,
jeg
o
górna cz
ęść znajduje się jeszcze w fazie
swobodnego spadku i mknie w dół. Jakie są
tego konsekwencje? Ogromny nacisk na kolana
oraz kręgi kręgosłupa, które są dosłownie zgnia
tane przez potężne siły.
-
861
sprawiaj� również
udane próby-
mówi Duque. Qddaje prawie
00 skoków rocznie, dlatego jego ciało musi y-
·
trzymać wielką dawkę cierpienia. Czasem nawet
najlepszym coś się nie udaje.W
2011
roku stra
cił cały sezon przez złamaną kostkę. Jego celem
jest teraz odzyskanie u mistrza świata.
..
rec4ZJI
- Kiedy so/, nad pzepaściq, odcinam się od wszyst
kiego. Nawet gdyby puszczono mi mojq ulubionę
plosenk, na cay regulato, to i tak jej nie usyszę.
W
trakcie skoku Orlando łyskawicznie wykonuje
akrobacje, a stres sieje spustoszenie w jego organi
zmie. Kontrolę nad ciaem skoczka przejmuje automa
yzm ruchowy - to waźny mech a n izm gwarantujący
pzeżycie. Podczas gdy bolidy Formuy
1
potrzebują
niecałych dwóch sekund, żeby rozpędzić się od zera
do setki, Kolumbijczyk spada przez trzy sekundy,
po czym przy prędkości 0 km/h jego nogi z hukiem
uderzają o wardą jak beton powierzchnię wody.
„
Więcej na
:
ww
.
ebookgigs
.
eu
C
z
ł
o
w
i
e
k
z
l
o
d
u
Doktor
Gordon Giesbrecht wskakuje do przerębla i
wstrzykuje
s
o
bi
e
do krwiobiegu zimne
roztwory soli fizjologicznej.
Po co to w
s
zy
s
tko?
Naukowiec bada wpływ ekstremalnego chłodu
na
Ludzki organizm· - a Jego
własne ciało służy mu jako
n
ajb
a
r
dz
i
ej wiarygodny obiekt doświadczalny.
15 minut
wśród
lodu
Gordon Giesbrecht sunie na natach pzez za
marznięte jezioro. Kieruje się w s
ronę
pzerębla,
żeby wskocyć do wody,
która ma zaledwie
2
stopnie Celsjusza. Po co? By spragniony wrażeń widz mół oglądać na Discovey Channel, jak Gies
brecht pzez kwadrans zżywa lodowatej kąpieli i pzejmującym głosem opowiada o hipotemii (wideo: htp://tiny.cc/etj5).
-
ów poważnego ycodzenia nie
można
oć ani podczas symulacji w laboratoium, ani na oobie poa
wanej testom. Nie pozosaje mi zatem nic innego, jak ucnić królikiem doświadczalnym samgo siebie-
mówi. Odważne
podejście do nauki sprawiło, że Giesbrecht stał się jednym z najbardziej znanych ekspetów w dziedzinie termofizjologii.
60 minut do utrat4 prz4tonnaści
W lodowatej wodzie ludzie są w stanie pzeżyć zwykle kilka minut
-
Puca
q się
już chwilę po zanuzeniu-
mówi
Giesbrecht Naczynia kwionośne wężają się do tego stopnia, że krew krąży jedynie w centum organizmu i ogrzewa
tylko najważniejsze organy.
-
Nawet osoby w barzo dobrej kondycji nniej po godzinie acę pytomność na skutek
ychozenia
- wyjaśnia. Większość osób, pod którymi złamuje się lód na jezioze lub zece, nie umiera jednak z zimna
- w każdym razie nie ono jest bezpośrednią pzyczyną śmierci.
-
W
lodowatej wodzie tempeaura ciaa bko spada,
mięśnie niejq, czowiek nie jest w sanie mać się na powiezchni i
t
oni
e
-
yjaśnia fizjolog.
40
pOważn4ch w4codzeń
Giesbrecha od zawsze pociągły sytuacje ekstremalne. MaJąc
21
lat, zosił się do szkoy kaskaderskiej, ale wypadek po
krzyżował jego plany. Wtedy zdecydował, że będzie badał wpyw hipotermii na organim. W ramach badań tząsł się z zimna
miklfzw11ą -mmęaua-S
pni
elsiusza.
Poołłei
wsyknąć
obie
do oore
g
u �1mnywwr soli
fizjo
logicznej mający
2
sopnie.
-
Rowór
soli zamazł w moim pzedamieniu, łiladu węcz ozwy mi kankę.
r11
bł
najpotwonijsy ból,Jaki kied_kolwiek musiem nieść„
Ale to tylko jedno
_0
ychłodzeń, którym się podda. PewnegG
razemperatura ciła naukowca spadła do
31,2
sopnia Celsjusza - to już łęboka hipotemia.
1-10-1
q
w
ara
nc
ją
przeż4cia
Giesbrecht opisał swoje doświadczenia w książce pt
Hpohenia, Frosbite and her Cold lnjuies.
Umieścił w niej
m.in.
egę
1-1-1,
czyli insrukcję, jak większyć szanse na pzeżycie w pzypadku wpadnięcia do lodowatej wody.
o piewsze szok termiczny i hipewentylacja miną po oko minucie: pzez ten czas zeba skupić się jedynie na
y
maniu głowy na powierzchni. o drugie należy się podciągnąć na lód na yle, na ile to możliwe. Woda „wysysa" ciepło
z ciała 5 razy szybciej niż powietze, a po
1
O mintach mięśnie ą aściwie niezdolne do pracy. Pzy odrobinie szczę
ścia ręce pymaną do lodu i nie ześlizgniemy się do wody, co większa szanse pzeżycia przez godzinę, bo
po
tym
czasie sracimy
p
omnść z owodu wycodzenia. Isnije
wic szansa,
że mc nadeidzie, zanim ędzie za óźno.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]