Systemy transportu pasazerskiego w regionach e b18a, e
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Rozdział 3.CHARAKTERYSTYKA I OCENA SYSTEMU TRANSPORTUPASAŻERSKIEGO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPO-MORSKIM3.1. Specyfika społeczno-gospodarcza województwa zachodniopomor-skiegoPodjęcie próby opracowania koncepcji kształtowania systemu transportu pasa-żerskiegow określonym regionie wymaga poznania jego charakteru w wymiarze:−przestrzennym – istotą bowiem transportu jest pokonywanie przestrzeni,a ponadto, jak zauważa D. Rucińska, przestrzenna niezgodność pomiędzyelementami niezbędnymi do dowolnej działalności człowieka jest najważ-niejszym i pierwotnymźródłempotrzeb transportowych408;−administracyjnym – transport pasażerski w regionie stanowi bowiem, zgod-nie z obowiązującym stanem prawnym, w znacznej mierze obszar działańi odpowiedzialności administracji samorządowej;−społecznym – gdyż, jak zauważa J. Burnewicz, transport służy „zbliżaniuludzi”; dzięki kontaktom kulturalnym, naukowym, technicznym, turystycz-nym, religijnym i rodzinnym następuje przepływ różnych wartości, wzbo-gacającyżyciespołeczności każdego kraju i każdego regionu409;−gospodarczym – transport umożliwia bowiem sprawne i efektywne funkcjo-nowanie każdej innej sfery gospodarowania i przyczynia się do wzrostui rozwoju społeczno-gospodarczego regionów410.Województwo stanowi regionalną wspólnotę samorządową i największą jed-nostkę administracyjną podziału terytorialnego kraju. Posiada osobowość prawną– co niesie za sobą pełną zdolność do czynności prawnych – posiada własne mie-nie orazśrodkifinansowe na prowadzenie swojej działalności411. Działanie samo-rządu województwa nie narusza samodzielności jednostek niższego szczebla (po-wiatów i gmin), a jego organy nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nad-zoru ani kontroli412.Województwo zachodniopomorskie położone jest w północno-zachodniej czę-ściPolski, na wybrzeżu Morza Bałtyckiego. Powołane zostało jako jednaz szesnastu wojewódzkich jednostek administracyjnego podziału kraju w roku408409Transport. Problemy transportu…,op. cit., s. 28.Burnewicz J.,Ekonomika transportu…,op. cit., s. 27.410Koźlak A.,Ekonomika…,op. cit., s. 63.411Gąsiorowska E.,Samorząd województwa po reformie organizacji terytorialnej państwa,w: IIISympozjum Instytutu Ekonomii i Zrządzania PolitechnikiŚwiętokrzyskiej:Ekonomia, technika,zarządzanie, Wydawnictwo PolitechnikiŚwiętokrzyskiej,Kielce 2002, s. 402.412Gawroński H.,Zarządzanie strategiczne w samorządach lokalnych,Oficyna Wydawnicza WoltersKluwer Business, Warszawa 2010, s. 19.116Systemy transportu pasażerskiego w regionach – funkcjonowanie, kształtowanie, rozwój …1999, w związku z przeprowadzoną reformą administracji publicznej, w miejscedawnych województw: szczecińskiego i koszalińskiego oraz części województw:słupskiego, pilskiego i gorzowskiego. Region graniczy na wschodzie z wojewódz-twem pomorskim, na południu z województwami: wielkopolskim i lubuskim, a nazachodzie z Niemcami – niemieckimi krajami związkowymi: Brandenburgią orazMeklemburgią-Pomorzem Przednim.Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) na dzień 1 stycznia2014 r.413województwo zachodniopomorskie zajmowało obszar nieco ponad22 890 km², co plasowało region na wysokiej piątej pozycji względem pozostałychwojewództw w Polsce, za województwami: mazowieckim, wielkopolskim, lubel-skim oraz warmińsko-mazurskim. Powierzchnia terenów miejskich w regioniewyniosła około 1 414 km2, co stanowiło niewiele ponad 6% powierzchni woje-wództwa ogółem i uplasowało go pod tym względem również na piątym miejscu,za regionami: dolnośląskim, małopolskim, mazowieckim oraz wielkopolskim.Zdaniem D. Rucińskiej, zbiór różnorodnych tradycyjnych i współczesnychczynników przestrzennych, ekonomicznych, technologicznych, produkcyjnych,kooperacyjnych i społecznych kreuje powstawanie potrzeb transportowych414.Określającźródłapotrzeb transportowych, należy zatem w każdym wyodrębnio-nym przypadku (także w aspekcie regionów) wskazać na lokalizację zasobówi działalności. W przewozach pasażerskich mogą to być np. liczba ludności, czyteż demograficzna i społeczna struktura ludności415. Próby opracowania koncepcjikształtowania systemów transportu pasażerskiego w regionach (w tym dla woj.zachodniopomorskiego) wymagają przeprowadzenia analizy sytuacji demogra-ficznej danego obszaru, zarówno w aspekcie interregionalnym, jak i w aspekciewewnętrznego podziału administracyjnego.Biorąc pod uwagę dane dotyczące ogólnej liczby osób zamieszkujących w po-szczególnych województwach w kraju na dzień 1 stycznia 2014 r., region zachod-niopomorski, z niewiele ponad 1,71 mln mieszkańców, zajął odległe jedenastemiejsce, przed województwami: lubuskim, opolskim, podlaskim,świętokrzyskimoraz warmińsko-mazurskim. Analizując liczbę ludności w stosunku do obszaruzajmowanego przez dany region, a zatem gęstość zaludnienia, województwo za-chodniopomorskie również zajęło odległą – trzynastą pozycję (75 os/km2) przedwojewództwami podlaskim, warmińsko-mazurskim oraz lubuskim;świadczytoo stosunkowo niskim poziomie zaludnienia regionu.Nieco inaczej kształtowała się sytuacja w odniesieniu do liczby osób zamiesz-kujących tereny miejskie. Pod tym względem województwo zachodniopomorskiezajęło dziewiątą pozycję, przed regionami: lubelskim, lubuskim, opolskim, pod-karpackim, podlaskim,świętokrzyskimi warmińsko-mazurskim – tereny miejskiezamieszkiwało ok. 1 182 011 osób. Analizując dane w ujęciu procentowym, re-Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., Informacje i opracowania staty-styczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2014 r.414Transport. Problemy transportu…,op. cit., s. 28.415Ibidem.413Kup książkęCharakterystyka i ocena systemu transportu pasażerskiego w województwie zachodniopomorskim117gion uplasował się na wysokiej trzeciej pozycji, tereny miejskie zamieszkiwałobowiem prawie 69% ludności regionu; jedynie w województwach dolnośląskimiśląskimodsetek ten był większy. Taka sytuacjaświadczyo znacznej koncentracjizaludnienia na obszarach miejskich, co bezpośrednio wpływa na strukturę potrzebw zakresie realizacji procesów transportowych w regionie.Analizując dane dotyczące gęstości zaludnienia zarówno na terenach miej-skich, jak i wiejskich, należy zauważyć, iż wskaźnik ten w porównaniu do innychregionów dla województwa zachodniopomorskiego był bardzo niski. Gęstość za-ludnienia na terenach miejskich wyniosła 836 os/km2– niższa było tylko w woje-wództwach: opolskim, podkarpackim i podlaskim; w odniesieniu do terenów wiej-skich natomiast, województwo zachodniopomorskie wraz z podlaskim i warmiń-sko-mazurskim posiadało najniższy wskaźnik gęstości zaludnienia spośródwszystkich regionów Polski – 25 os/km2.Rysunek 16. Województwo zachodniopomorskie – podział administracyjny, stan na dzień 1 stycznia2014 r.Źródło:Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego, Urząd Statystyczny w Szczecinie,Szczecin 2014 r.Kup książkę118Systemy transportu pasażerskiego w regionach – funkcjonowanie, kształtowanie, rozwój …Rysunek 16. prezentuje podział administracyjny woj. zachodniopomorskiego. Re-gion w swojej strukturze obejmuje 21 jednostek II stopnia podziału terytorialnego orazadministracyjnego – powiatów. Trzy spośród nich stanowią powiaty grodzkie416–Koszalin, Szczecin orazŚwinoujście,pozostałe 18 to powiaty ziemskie – białogardz-ki, choszczeński, drawski, goleniowski, gryficki, gryfiński, kamieński, kołobrzeski,koszaliński, łobeski, myśliborski, policki, pyrzycki, sławieński, stargardzki, szczeci-necki,świdwiński,wałecki. Region tworzy 114 jednostek najniższego stopnia podzia-łu terytorialnego oraz administracyjnego – gmin. 11 spośród nich to gminy miejskie,54 – gminy miejsko-wiejskie, pozostałe 49 stanowią gminy wiejskie417.Liczba gmin ogółem oraz w podziale na gminy miejskie, wiejskie oraz miej-sko-wiejskie (na dzień 1 stycznia 2014 r.) w poszczególnych powiatach regionuzachodniopomorskiego zaprezentowano w tabeli 7. Pod względem obszaru zaj-mowanego przez poszczególne rodzaje gmin, a także ich zaludnienia, sytuacjaw regionie zachodniopomorskim na dzień 1 stycznia 2014 r., w stosunku do pozo-stałych województw, kształtowała się następująco418:−gminy miejskie w regionie zachodniopomorskim zajmowały 840 km2, co dało6. miejsce w stosunku do pozostałych województw pod tym względem; za-mieszkiwało na ich obszarze 809 363 osoby, plasując pod tym względem wo-jewództwo na miejscu 10.;−gminy wiejskie w analizowanym województwie zajmowały obszar 8 672 km2,dając tym samym 12. miejsce pod tym względem przed innymi regionamii zamieszkiwane były przez 287 848 osób, plasując województwo na14. miejscu;−gminy miejsko-wiejskie natomiast zajmowały w regionie zachodniopomorskimobszar 13 380 km2, co dało regionowi 2. miejsce pod tym względem,a zamieszkiwało je 621 650 osób, zapewniając regionowi 5. miejsce.Ilościowe ujęcie poszczególnych rodzajów gmin w badanym regionie (por. ta-bela 7), wskazuje, iż najwięcej było gmin miejsko-wiejskich (54) oraz wiejskich(49); gminy miejskie stanowiły zdecydowaną mniejszość – było ich zaledwie je-denaście, w tym trzy stanowiły miasta na prawach powiatu, obejmując główneośrodki zurbanizowane regionu – Szczecin oraz Koszalin, a takżeŚwinoujście.Warto zauważyć, iż na obszarze jedenastu powiatów ziemskich w regionie niewystępowałażadnagmina miejska.Powiaty grodzkie, zwane też „powiatami miejskimi”, to gminy o statucie miasta, wykonującezadania powiatu, in. miasta na prawach powiatu.417Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 2010 r. w sprawie wykazu gmini powiatów wchodzących w skład województw, M.P. 2010 Nr 48, poz. 654.418Powierzchnia i ludność…, op. cit., s. 29 – 30.416Kup książkęCharakterystyka i ocena systemu transportu pasażerskiego w województwie zachodniopomorskim119Tabela 7. Liczba gmin ogółem oraz według ich rodzaju w województwie zachodniopomorskim w podzialena powiaty, stan na dzień 1 stycznia 2014 r.jednostka samorząduterytorialnegopowiat białogardzkipowiat choszczeńskipowiat drawskipowiat goleniowskipowiat gryfickipowiat gryfińskipowiat kamieńskipowiat kołobrzeskipowiat koszalińskipowiat łobeskipowiat myśliborskipowiat polickipowiat pyrzyckipowiat sławieńskipowiat stargardzkipowiat szczecineckipowiatświdwińskipowiat wałeckiKoszalin (m.p.)Szczecin (m.p.)Świnoujście(m.p.)woj zachodniopomorskieliczba gminogółem4666696785546610665111114miejskich112111111111wiejskich12223315512244524149miejsko-wiejskich2444365134322431354Legenda:m.p. – miasto na prawach powiatu, in. powiat grodzkiŹródło:Opracowanie własne na podstawie: Powierzchnia i ludność..., op. cit., s. 166 – 172.Według danych Urzędu Statystycznego w Szczecinie (na dzień 1 stycznia2014 r.), na obszarze województwa zachodniopomorskiego zlokalizowane były 64miasta (spośród 908 w całym kraju), 3 019 miejscowości wiejskich (spośród52 543 w całym kraju) oraz 1 710 sołectw (spośród 40 583 w całym kraju)419.Dane w zakresie powierzchni oraz zaludnienia w poszczególnych strukturachpodziału terytorialnego w badanym regionie przedstawione zostały w tabeli 8.Rocznik statystyczny województwa zachodniopomorskiego 2014, Urząd Statystyczny w Szczecinie,Szczecin 2014 r., s. 28.419Kup książkę
[ Pobierz całość w formacie PDF ]