syncholica, Wykłady z zajęć, espz materialy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
SYNCHOLICA
Cholerica - żółciotwórcze
Czarna rzodkiew (rzepa)
–
Raphanus sativus -
patrz materiały hepar.pdf
Oman wierzbolistny
–
Inula salicina Linne
, z rodziny
Asteraceae
(=
Compositae
). Gatunek
ten występuje na Podkarpaciu. Jest spokrewniony z omanem wielkim – Inula helenium L.,
którego korzeń można kupić w sklepie zielarskim. Ma podobne właściwości lecznicze.
Wyciąg z omanu
(
Extractum Inulae = Enulae = Helenii
) wchodzi w skład kropli Pectosol (w
aptekach), które są moimi ulubionymi przy przeziębieniu, grypie, kaszlu i zapaleniu oskrzeli.
Po dodaniu do kropli Pectosol miodu lub soku malinowego uzyskamy doskonały syrop.
Korzeń omanu wielkiego jest surowcem farmakopealnym. W Farmakopei Polskiej I =
Pharmacopoeia Regni Poloniae z 1817 r. występuje pod nazwą
Radix Helenii
(
Enulae
). W
Farmakopei Polskiej IV jest pod nazwą
Radix Inulae i Helenii
. Zgodnie z Farmakopeą Polską
III korzeń omanu powinien zawierać nie mniej niż 2% olejku eterycznego; popiołu nie więcej
niż 5%, wilgoci nie więcej niż 13%. Korzenie omanu wielkiego, wierzbolistnego, łąkowego
(Inula britannica L.), wąskolistnego (Inula ensifolia L.) lub szorstkiego (inula hirta L.)
powinny być zbierane jesienią i suszone w temperaturze nie wyższej niż 40 stopni C.
Inula salicina L., oman wierzbolistny; Krosno-Rajsy, lipiec 2009 r.
Ważnym czynnym składnikiem surowca jest alantolakton (lakton seskwiterpenowy; dawna
nazwa helenina) o działaniu antybakteryjnym, przeciwnowotworowym i przeciwzapalnym.
Przeciętna zawartość olejku eterycznego w korzeniu wynosi od 2,5-2,8%. W korzeniu
znajduje się również inulina ok. 40%), poliacetyleny, fitosterole i trójterpeny.
Korzeń i kwiat omanu łąkowego Inula britannica L.mają podobne właściwości lecznicze jak
arnika (kwiat i korzeń) i podobnie były używane (działanie przeciwzapalne, gojące,
antyseptyczne, przeciwobrzękowe).
Wyciągi z korzenia omanów działają nie tylko rozluźniająco na gęstą i zalegająca wydzielinę
śluzową w drogach oddechowych, ale również hamują rozwój grzybów, bakterii, wirusów i
pierwotniaków. Nalewka, wyciąg eterowy z korzenia i olejek eteryczny omanowy działają
zabójczo na pasożyty przewodu pokarmowego (zażywać na czczo) i skóry (wcieranie). Także
ocet na korzeniu omanu odstrasza pchły, roztocze, zabija wszy i odpędza komary oraz
gryzące meszki. Ocet omanowy (na spożywczym 5-8%) 1:3 wcierany w miejsca ukąszenia
działa przeciwobrzękowo i gojąco. Okłady z octu omanowego dobre są na obrzęki wywołane
urazem mechanicznym (rozcieńczyć wodą 1:1, dodać można nalewkę nostrzykową lub
arnikową, albo nagietkową).
Napar z korzenia omanu – Infusum Inulae (1 łyżka na szklankę wrzącego mleka lub wody)
hamuje rozwój Candida w jamie ustnej i jelitach, pić najlepiej na czczo. Ma wpływ
żółciopędny i moczopędny. Świeżo zmielony korzeń omanu przyjmować doustnie jako
prebiotyk (źródło inuliny), po 1 łyżeczce lub po wymieszaniu z miodem jako środek
wzmacniający, żółciopędny, poprawiający trawienie i pomagający przy nieżycie gardła,
tchawicy i oskrzeli.
Napar z kwiatów omanu działa silnie moczopędnie, przeciwzapalnie i rozkurczowo na
miocyty gładkie przewodu pokarmowego. Zauważyłem działanie uspokajające i poprawiające
pracę serca (zapobiega dusznicy). Kwiat omanu zawiera flawonoidy uszczelniające naczynia
krwionośne. Nalewka na kwiatach omanu 1:3 na alkoholu 40-60% usprawnia procesy
intelektualne (dawka 10 ml).
Mniszek lekarski
(ang. Dandelion root; niem. Löwenzahn) –
Taraxacum officinale -
patrz
materiały
Fitoterapia chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego
Kłącze ostryżu (kurkumy) – Rhizoma Curcumae
-
patrz materiały
Fitoterapia chorób wątroby i
pęcherzyka żółciowego
Cholagoga - żółciopędne
Stigma Maydis
– znamiona kukurydzy
Folium Menthae -
liść mięty -
patrz materiały
Aromatica
Herba Chelidoni
- ziele glistnika
-
patrz materiały
Fitoterapia chorób wątroby i pęcherzyka
żółciowego
Macleaya cordata
– bokkonia sercowata
Escholtzia californica
– maczek kalifornijski
Maczek kalifornijski
, czyli
pozłotka
należy do rodziny makowatych –
Papaveraceae
. Jest to
roślina uprawiana w ogrodach, pochodząca z Ameryki Północnej. Wszyscy cieszą się jej
wyglądem, podczas gdy jest to również roślina lecznicza. Jest bogata w alkaloidy:
chelidonina, homochelidonina, sangwinaryna, chelerytryna, protopina, kryptopina,
escholzyna. Zawiera również glikozydy flawonoidowe. Działanie tej rośliny podobne jest do
działania glistnika
Chelidonium majus
oraz
Sanguinaria canadensis
, czyli krwiowca. Inne
proporcje alkaloidów powodują jednak, że maczek kalifornijski działa szczególnie na
ośrodkowy układ nerwowy, uspokajająco i nasennie. W medycynie była stosowana w
leczeniu niepokoju, lęku, bezsenności, histerii, ponadto nerwic wegetatywnych. W dużych
dawkach działa narkotycznie (podobnie jak opium). Wyciąg alkoholowy z
Eschscholtzia
działa silnie rozkurczowo i przeciwbólowo. Z ziela można sporządzić nalewkę –
Tinctura
Eschscholtziae
zalewając 1 część rozdrobnionego ziela suchego lub świeżego 5 częściami
ciepłego (gorącego –
Intrakt
) alkoholu 40-60%. Po 7-14 dniach nalewkę (intrakt) należy
przefiltrować. Zażywać w dawce 4-5 ml 2-3 razy dziennie.
Sanguinaria canadensis L. –
krwiowiec kanadyjski
(krwica kanadyjska)
Do celów leczniczych zbierane jst kłącze krwiowca -
Rhizoma Sanguinariae
, sporadycznie
ziele -
Herba Sanguinariae
. Preparaty galenowe sporządzane są z suchego lub świeżego
surowca: Intrakt (alkoholatura stabilizowana) -
Intractum Sanguinariae
(1 część surowca na 5
części gorącego alkoholu), nalewka -
Tinctura Sanguinariae
(1:5 alkohol do ekstrakcji
zimny), ekstrakt -
Extractum Sanguinariae
(1:3), ocet -
Acetum Sanguinariae
(1:5, ocet 5%),
napar -
Infusum Sanguinariae
(5%), odwar -
Decoctum Sangunariae
(5%), maść 20% -
Unguentum Sanguinariae
20%. Kłącze można również sproszkować i zażywać doustnie -
Pulvis Sanguinariae
.
Jest stosowana w medycynie ludowej jako środek żółciopędny, rozkurczowy, uspokajający,
przeciwbólowy nasenny, nasercowy i przy nieżytach oraz infekcjach układu pokarmowego.
Wykorzystywana również w leczeniu infekcji błon śluzowych narządów płciowych i jamy
ustnej. Jest to typowy cholagoga, antiseptica i antibacterica. Posiada również właściwości
przeciwnowotworowe i pierwotniakobójcze. W homeopatii stosowana w leczeniu migreny i
alergicznej astmy. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, kwasu solnego i poszczególnych
enzymów, wydatnie poprawiając trawienie i przyswajanie składników pokarmowych. Znosi
palpitacje serca.
W dużych dawkach działa wymiotnie, w mniejszych – wykrztuśnie. Indianie amerykańscy
stosowali krwiowca (krwicę) do malowania skóry oraz leczenia reumatyzmu, zapalenia
oskrzeli, suchego kaszlu, astmy, dyzenterii i chorób gorączkowych.
Obecnie preparaty sporządzone z krwiowca są stosowane w laryngologii (stany zapalne
gardła), stomatologii (profilaktyka i leczenie zapalenia dziąseł, zapobieganie rozwojowi płytki
nazębnej), onkologii (działanie onkostatyczne), dermatologii ( w leczeniu infekcji i zapalenia
skóry, wypryski –
Eczema
, opryszczka –
Herpes simplex
) oraz do leczenia chorób
wirusowych (np. AIDS, leukoplakia).
Alkaloidy zawarte w krwiowcu, czy w glistniku jaskółczym zielu poprawiają samopoczucie i
pobudzają psychicznie, znoszą przykurcze mięśniowe i bóle różnego pochodzenia. W
większych dawkach wpływają halucynogennie. Jak wykazały moje badania, wyciągi z
krwiowca -
Sanguinaria
oraz glistnika wybitnie potęgują działanie narkotycznych leków
przeciwbólowych na OUN i opioidowe receptory oraz działanie przeciwbólowe i
przeciwzapalne salicylanów, aminofenazonu, propyfenazonu oraz ibuprofenu. Nasilają
również działania neurologiczne nie wchłaniających się związków pochodnych petydyny,
przez co mogą wywołać ciężki wstrząs i zgon.
Sangwinaryna należy do inhibitorów acetylocholinoesterazy. Hamuje również 5-
lipooksygenazę. Berberyna hamuje monoaminoksydazę (jest inhibitorem MAO).
Zewnętrznie: napar, odwar, roztwory wyciągów alkoholowych (1 łyżka na 100-200 ml wody)
– do płukania jamy ustnej, gardła, narządów płciowych przy stanach zapalnych, infekcjach
bakteriami, grzybami i pierwotniakami; do okładów na bolące stawy i mięśnie. Sanguinaria
jest przydatna w leczeniu łuszczycy -
Psoriasis
.
Wewnętrznie: napar, nalewka, ekstrakt, sproszkowane kłącze: dyskinezy dróg żółciowych,
kamica żółciowa, dyspepsja, choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego (pierwotniaki),
kandydioza (kandydoza) przewodu pokarmowego kaszel, zapalenie gardła, jamy ustnej,
przełyku i oskrzeli, zapalenie krtani, dyfteryt, dyzenteria, grypa, przeziębienie, gorączka, bóle
mięśni, nerwobóle, bóle stawów, reumatyzm, artretyzm, nerwica żołądka, nerwica jelit,
nerwica serca, kołatanie serca, choroba wieńcowa, zaburzenia miesiączkowania,
niedoczyność gonad, choroby wirusowe, nowotwory, zapalenie dziąseł, trądzik.
Dawki i preparaty: podobnie jak w przypadku glistnika -
patrz glistnik jaskółcze ziele
Sangwinaryna, chelerytryna, chelidonina, berberyna oraz pokrewne alkaloidy znalazły
szerokie zastosowanie w medycynie. Wchodzą w skład preparatów stosowanych w leczeniu
AIDS, nowotworów, schorzeń wątroby i układu żółciowego, zapalenia dziąseł, infekcji
wirusowych skóry i błon śluzowych oraz jako silne spazmolityki.
Właściwości antybakteryjne i pobudzające czynności sekrecyjne układu pokarmowego
wykazywane przez alkaloidy izochinolinowe wykorzystano również przy opracowywaniu
niektórych naturalnych alternatyw dla antybiotykowych stymulatorów wzrostu, np. Sangrovit
(Phytobiotics), Herbiplant (LNB Poland), Meridol, (LNB Poland). Produkty te są
skoncentrowane i dodaje się je do paszy w dawce 50-400 g/tonę (zależnie od grupy zwierząt).
Preparat Sangrovit zawiera głównie 2 alkaloidy: sangwinarynę i chelerytrynę, pozyskiwane z
Sanguinaria
. Natomiast naturalne alternatywy antybiotykowych stymulatorów wzrostu
(Herbiplant, niektóre Meridole), opracowane przeze mnie w OBR LNB Poland, oparte są na
stabilizowanych ekstraktach roślinnych (rodzaje
Macleaya, Chelidonium
) zawierających 22
alkaloidy izochinolinowe, w tym alkaloidy benzofenantrydynowe.
Fumaria officinalis L. - dymnica lekarska w fitoterapii
Ziele dymnicy
–
Herba Fumariae
jest pozyskiwane z gatunku dymnica lekarska –
Fumaria
officinalis L.,
z rodziny dymnicowatych –
Fumariaceae
. Surowiec jest dostępny w sklepach
zielarskich. Świeże ziele możliwe do pozyskania ze stanu naturalnego. Można go uczyć do
przygotowania intraktu: 1 część zmielonego ziela na 3-5 części gorącego alkoholu 40-60%;
po 7 dniach przefiltrować, zażywać 1-2 razy dziennie po 5-10 ml.
Ziele dymnicy zawiera około 1% alkaloidów izochinolinowych (protopina = fumaryna,
fumarycynafumarofina, protoberberyna), ponadto alkaloidy indenobenzazepinowe
(fumarytryna, fumarofina), kwasy organiczne (kawowy, ferulowy, chlorogenowy, fumarowy),
flawonoidy (rytozyd), cholina, garbniki, żywice, sole potasu (ok. 8%). Fumaryna została
wykryta w roślinie w 1829 roku (Peschier), natomiast kwas fumarowy w 1833 roku
(Winckler). Składniki czynne ziela dymnicy działają przede wszystkim rozkurczowo i
żółciopędnie. Zapobiegają kolkom żółciowym, obrzękom wątroby na tle dyskinez dróg
żółciowych. Alkaloidy działają również antyarytmicznie i antybakteryjnie. Działanie
spazmolityczne dotyczy mięśniówki gładkiej układu żółciowego, przewodu pokarmowego i
układu moczowego. Zalecane dawki sproszkowanego ziela: 2 g 3 razy dziennie, napar 5% –
wypić w ciągu dnia małymi porcjami, nalewka dymnicowa –
Tinctura Fumariae
1:5 –
doustnie 3 razy dziennie po 5-10 ml w niewielkiej ilości wody. Wyciąg alkoholowy i wodny z
ziela dymnicy działa skuteczniej niż sproszkowane ziele.
W II połowie XIX wieku i na początku XX wieku przypisywano dymnicy właściwości
poprawiające czynności żołądka oraz ogólnie orzeźwiające. Podawano ją przy gorączce,
puchlinie wodnej (w początkach), żółtaczce. Skórę cierpiącą na liszaje, choroby pasożytnicze
(np. świerzb) smarowano sokiem z ziela lub okładano pognieconym zielem. Sokiem
smarowano dziasła przy szkorbucie. Przedawkowany wywoływał biegunkę. Du kuracji
wiosennych polecano 20 g ziela świeżego na 1 l wrzącej wody; napar taki pito w ilości 3
filiżanek dziennie.
Dymnica działa rozkurczająco na mięśnie narządów płciowych. Pomaga przy bolesnych
miesiączkach połączonych ze skurczami i wzdęciami.
Kwaśnica pospolita =
berberys zwyczajny - Berberis vulgaris Linne
Ościał pospolity
-
Mahonia aquifolium L.
Surowcem jest korzeń, kora, gałązki z liściami oraz owoc - Radix, Cortex, Turio et Fructus
Berberidis. Oczywiście wydobycie korzenia związane jest ze zniszczeniem rośliny, dlatego w
obecnych czasach niemożliwe jest pozyskiwanie tego surowca ze stanu naturalnego.
Alkaloidy zawarte w korzeniu są także w pędach, liściach i korze.
Surowce należy suszyć w temperaturze do 60 stopni, zatem w warunkach domowych w
piekarniku nastawionym na 50-60 stopni z termoobiegiem. Owoce zbierać jesienią; z
berberysu owoce można również oberwać po pierwszych przymrozkach, po których
zawartość witaminy C i cukrów wzrasta o ok. 50%.
Ze świeżych owoców warto przygotować wyborny sok, syrop, marmoladkę. Cenne źródło
witaminy C, antocyjanóww, bioflawonoidów i kwasu jabłkowego (prebiotyk). Polecam z
owoców berberysu przygotować nalewkę (na alkoholu 30-40%, z cukrem) i wino.
Ze świeżych pędów mielonych i kory można przygotować intrakt - Intractum Berberidis. Dla
własnych celów warto uprawiać ościał i berberys w ogrodzie.
Korzeń, kora i pędy: alkaloidy (do 16%) - berberyna C
20
H
19
O
5
N (1,5-2%), berbamina
C
37
H
40
O
6
N
2
, oksykantyna C
37
H
40
O
6
N
2
, narkotyna, palmatyna, protopina, kryptopina;
polifenole, fenole, żywice. Liście zasobne w alkaloidy i fenolokwasy.
Owoce: antocyjany, bioflawonoidy = witamina P, kwas askorbinowy = witamina C 1,5%,
kwas jabłkowy 6%, kwas cytrynowy 2-4%, kwas winowy, kwas bursztynowy, pektyny,
karotenoidy = prowitamina A (beta-karoten, luteina), małe ilości alkaloidów i fenoli
(garbniki).
Właściwości lecznicze berberysu są cenione od dawna.
Mahonia (ościał) był stosowany w dawnej medycynie amerykańskiej do leczenia kiły, kamicy
żółciowej, skrofulozy, gorączki w przebiegu chorób zakaźnych (tyfus). W małych dawkach
przetwory z ościału działają ściągająco, przeciwbiegunkowo, żółciotwórczo, żółciopędnie,
przeciwartretycznie, wzmacniająco, pobudzająco i przeciwbólowo. W większych dawkach i
dłużej stosowane działają przeczyszczająco i przeciwpasożytniczo. Przedawkowane ościału
wywołuje zatrucie objawiające się biegunka, nudnościami i złym samopoczuciem. Ościał
(mahonia) jest cenionym środkiem w leczeniu przewlekłych i opornych chorób skórnych, np.
łuszczycy (psoriasis), trądzików (acne), wyprysków (eczema), herpes (opryszczki).
Berberys zwyczajny również ma bogate dzieje w medycynie. Używany był przez Lonicerus'a
i Bock'a w XVI wieku jako środek orzeźwiający i wzmacniający. W wiekach późniejszych
znany był jako lek przeciwszkorbutowy, pobudzający trawienie, usuwający biegunkę
(zwłaszcza przy zakażeniach bakteriami i pierwotniakami), znoszący bolesne skurcze
przewodu pokarmowego, przeciwgorączkowy i zmniejszający intensywność krwawień
miesiączkowych. Wiedziano, że może przyczyniać się do wydalenia drobnych kamieni
żółciowych.
Przetwory z kory, pędu i korzenia berberysu zwiększają diurezę, odkażają drogi moczowe i
działają nasercowo. Przyśpieszają ustępowanie obrzęków na tle niewydolności krążenia.
Obniżają podwyższone ciśnienie krwi.
W medycynie ludowej preparaty berberysowe wykorzystywano w leczeniu obrzęku śledziony
i wątroby, bólu nerek, chorób reumatycznych, zaburzeń trawiennych oraz chorób
przebiegających z objawami gorączki i uczucia ogólnego rozbicia oraz osłabienia.
Przetwory z owoców regulują przemiane materii i dostarczają łatwo przyswajalne witaminy.
XIX i XX-wieczne badania potwierdziły właściwości lecznicze berberysu i ościału opisywane
w wiekach minionych.
Berberyna
działa bakteriostatycznie i bakteriobójczo, pierwotniakobójczo, żółciotwórczo,
żółciopędnie, przeciwbiegunkowo, rozkurczowo, przeciwartretycznie, przeciwzapalnie,
przeciwbólowo, hipotensyjnie (obniża ciśnienie krwi). Pobudza ośrodek oddechowy. Zabija
liczne roztocza (np.
demodex
). W niektórych krajach jest stosowana w leczeniu chorób
pasożytniczych (lamblioza, malaria, leishmanioza). Berberyna jest skuteczna w leczeniu
nużycy ocznej (krople, maść).
Narkotyna
pobudza ośrodek oddechowy i nasila działanie przeciwbólowe,
przeciwbiegunkowe i przeciwkaszlowe kodeiny oraz morfiny.
Palmatyna
hamuje rozwój bakterii, znosi niemiarowość serca, działa inotropowo dodatnio i
przeciwbólowo.
Protopina
i
kryptopina
mają działanie antyarytmiczne, przeciwbólowe oraz
przeciwbakteryjne.
Barbamina
obniża ciśnienie tętnicze krwi.
Wskazania: schorzenia skórne, infekcje bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze, zaburzenia pracy
serca (arytmia), nadciśnienie, nadmierne i osłabiające krwawienia miesiączkowe, połaczone z
bolesnymi skurczami, zaburzenia metaboliczne, kuracje odtruwające, infekcje i stany zapalne
układu moczowego, kamica żółciowa, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego po
usunięciu pecherzyka żółciowego, kaszel, nieżyty układu oddechowego, reumatyzm,
artretyzm.
Synergizm farmakologiczny: berberys i ościał nasilają działanie przeciwzapalne i
[ Pobierz całość w formacie PDF ]