System podatkowy - J. Gwizdała [A.S], FiR UG, System podatkowy, wykłady Gwizdała, ćw Kędzierska
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->SYSTEM PODATKOWY W POLSCE NA TLE INNYCH SYSTEMÓW PODATKOWYCH UEProf. GwizdałaLiteratura:Bolkowiak I. „System podatkowy w okresie transformacji w Polsce”, Studia Finansowe 2000,Brzeziński B., Kalinowski M., „Ordynacja podatkowa. Postępowanie. Zobowiązania. Komentarzpraktyczny”, Ośrodek doradztwa i doskonalenia kadr, Gdańsk 2001Gomułowicz A, „Podatki i prawo podatkowe”, Ars Boni es Aequi, Poznań 2000Komar A., „Systemy podatkowe krajów Unii Europejskiej”, PWE, Warszawa 1996Na egzaminie będą zagadnienia tylko z wykładów. Test jednokrotnego wyboru, wyświetlany na ekranie.Możliwość wielokrotnego poprawiania.Program wykładów:Rola Państwa i polityki fiskalnej w gospodarce:oFunkcje finansów publicznych,oDefinicja systemu podatkowego,oAktywna i pasywna polityka fiskalna,oSystem podatkowy w PolsceFunkcje i klasyfikacja podatku:oFunkcje podatków,oTeoretyczne podstawy poboru podatków,oZasady podatkowe,oKlasyfikacja podatkówEwolucja systemu podatkowego - doświadczenia krajów Unii Europejskiej:oStruktura dochodów budżetowych z tytułu podatków,oStruktura dochodów budżetowych w krajach starej Unii Europejskiej,oStruktura dochodów budżetowych w nowych krajach Unii EuropejskiejOpodatkowanie dochodów osób fizycznych:oPodatek progresywny czy liniowy?oKoncepcja podatku liniowego i jego realizacja,oAnaliza SWAT podatku liniowego – argumenty ‘za’ i ‘przeciw’oPrzyczyny dużej popularności podatku liniowego w gospodarkach państw EuropejskichOpodatkowanie dochodów osób prawnych:oOpodatkowanie dochodów osób prawnych w rozwiniętych państwach Unii Europejskiej,oOpodatkowanie dochodów przedsiębiorstw w Polsce,oKonkurencja podatkowa w rozszerzonej Unii Europejskiej,oPerspektywy harmonizacji stawek CIT w krajach Unii Europejskiej – konkluzjeOpodatkowanie konsumpcji:oCharakterystyka podatków konsumpcyjnych,oPodatek od wartości dodanej,oAkcyzaPodatki majątkowe:oIstota funkcjonowania podatków majątkowych,oKlasyfikacja podatków majątkowych,oCharakterystyka podatków od nieruchomości,oSkutki opodatkowania majątku1Składki na Ubezpieczenia Społeczne:oUdział składek na ubezpieczenia społeczne w dochodach budżetowych,oWpływ składek na ubezpieczenia społeczne w krajach Unii Europejskiej,oSkutki wysokich obciążeń wysokich kosztów pracy składkami na ubezpieczenia społeczne,Kierunki ewolucji podatków w krajach Unii Europejskiej:Opodatkowanie dochodów osób prawnych – reforma podatkowa w Polsce:oZasady opodatkowania dochodów osób prawnych,oObciążenia podatkowe przedsiębiorstw państwowych i prywatnych,oAktualna ocena zmian systemu opodatkowania osób prawnychOpodatkowanie dochodów osób fizycznych – reforma podatkowa w Polsce:oKonstrukcja podatku od dochodów osób fizycznych w Polsce,oObciążenia podatkowe dochodów osób fizycznychReforma podatków pośrednich w Polsce:oWprowadzenie podatku VAT w Polsce,oWpływ reformy podatkowej na strukturę dochodów budżetu państwaoAnaliza regresywnego charakteru podatków pośrednichPODSTAWY SYSTEMU PODATKOWEGO W POLSCE29 X 2014Systemto zbiór przedmiotów lub zjawisk wzajemnie zależnych, które tworzą jedną całość lub jako całośćdziałania. To pojęcieinterdyscyplinarnewystępujące w wielu dziedzinach naukowych od naukekonomicznych do nauk humanistycznych.System to skoordynowany układ elementów, zbiór tworzących pewną całość uwarunkowaną stałym,logicznym uporządkowaniem jego części składowych.Podatkiemjest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie na rzecz SkarbuPaństwa, województwa, powiatu, lb gminy wynikające z ustawy podatkowej.Ekonomiści posługują się szerszą definicją, wyraźnie podkreślając, że jest to:Pieniężne;Nieodpłatne;Bezzwrotne;Ogólne;Przymusowe;Jednostronne.Świadczenie nakładane przez Państwo czy też inny podmiot publicznoprawny na mocy ustawowychprzepisów prawnych.Pieniężny charakterzobowiązań z tytułu podatku polega na tym, że jego zapłata przez podatnikaobowiązkowo następują w pieniądzu, który jest prawnym środkiem płatniczym w danym kraju.Nieodpłatnośćpodatku oznacza, że podmiot, który go zapłacił, nie może z tego tytułu rościćwzajemnych świadczeń ze strony państwa lub organizacji samorządowej. Miarą zdolności podatkowej jestdochód, majątek oraz konsumpcje. Niezależnie od wysokości wnoszonego podatku, danemu płatnikowi nieprzysługują żadne dobra ani usługi świadczone przez władze publiczne.Bezzwrotnośćcharakteryzuje się tym, że wpłacona należność z tytułu podatku nie podlega zwrotowi,ponieważ podatki pobrane od podatników stanowią dochody publiczne, które następnie przekształcają się wwydatki publiczne.2Powszechność (ogólność)– zgodnie z tą cechą podatek jest to świadczenie pobierane przez państwolub też związek publicznoprawny na podstawie przepisów zawartych w prawie podatkowym. Przepisy teokreślają wysokość, warunki oraz terminy płatności podatku. Każdy podmiot jest zobligowany do płaceniapodatku w wysokości i terminie jakie zostały określone w prawie.Przymusowośćto obowiązek zapłaty podatku , który wynika zarówno bezpośrednio z przepisówprawa podatkowego jak i z decyzji administracyjnych organu, Jest to obowiązek, którego niedopełnienieskutkuje różnymi sankcjami.Jednostronnośćoznacza, że podatnik nie ma wpływu na ustalaną wysokość podatku. Ustala się go ipobiera na podstawie władczej decyzji podmiotu, który ustanowił podatek. Podmiotem tym jest państwo luborganizacja samorządowa. Podatnicy mogą jedynie pośrednio, np. przez grupy nacisku, wywierać presję naparlament czy też organy stanowiące. Współcześnie w większości państw podatki stanowią podstawowe źródło dochodów, zarówno samegopaństwa jak i organów samorządu terytorialnego.W systemie gospodarczym podatki pełnią określone funkcje, które z jednej strony podlegają ciągłejewidencji wraz ze zmianami społeczno-gospodarczymi, zaś z drugiej strony mają charakter obiektywny.Najczęściej wyróżnia się:Funkcje fiskalną– oparta na tym, że podatki dostarczają władzom lokalnym i państwu środkifinansowe na pokrycie realizowanych przez nich zadań. Należą one do najstarszych funkcji jakiespełniają podatki.Funkcje pozafiskalną:oStymulujące– można wyrazić np. poprzez oddziaływanie podatków na decyzje gospodarstwkonkretnych płatników w zakresie kierunków oraz rodzajów działalności gospodarstw.Stymulacja polega między innymi na różnicowaniu stawek podatkowych, zwolnień i ulg, czyteż na wprowadzeniu określonych podatków.Można je podzielić na:Stymulację gospodarczą– odziaływanie na strukturę gospodarki państwa. Wpływaona na lokalizację i kierunki działalności gospodarczej oraz kształtowanie akumulacjii konsumpcji.Stymulację pozagospodarczą– polega na stosowaniu sankcji lub ochrony.oRedystrybucyjne– Pełni istotną rolę w podatkach, ponieważ dzięki podatnikom ma miejsceredystrybucja dochodu i majątku narodowego pomiędzy podatników a państwo i organysamorządu terytorialnego. Podatki można wykorzystywać jako narzędzie redystrybucji orazzmniejszenia nierówności dochodowych między innymi poprzez ukształtowanie poziomu irozwoju stawek podatkowych, systemu ulg i zwolnień, które uwzględniają sytuacjęzdrowotną i materialną podatników, oraz poziomu kwoty wolnej od opodatkowania.Zasady podatkowe określają warunki jakie powinien spełniać poprawnie zbudowany system podatkowyoraz poszczególne podatki. Zasady te charakteryzuje zmienność historyczna.Po raz pierwszy zasady te zostały usystematyzowane w literaturze przedmiotu w II połowie XVIII wiekuprzez Adama Smitha. Reprezentował on nurt ekonomii liberalnej. Zaliczył do nich takie zasady jak:Równość;Dogodność;Pewność;Taniość podatków.3Zasada równościpodatków (tzw. sprawiedliwości) polega na tym, że obywatele państwa powinni płacićpodatki w kwocie proporcjonalnej do osiąganego dochodu. Zasada ta jest podobna do zasady równości ofiar,którą stworzył J.S. Mill. Według niego, podatnik powinien ponieść taką samą ofiarę jaki osiąga dochód,czyli zapłacić taki sam podatek.Zasada dogodnościpodatków oznacza, iż przy poborze podatków powinno się mieć na uwadze sytuacjęfinansową podatnika, czyli pobór podatku powinien nastąpić w sposób i w czasie najdogodniejszym dlapodatnika.Zasada pewnościpodatków ma na celu takie pobieranie podatków, aby były one niezawodnym źródłemdochodów państwa. Podatek, który zobowiązana jest płacić każda osoba. Powinien być dokładnie określonya nie dowolny. Sposób zapłaty, termin płatności, kwota którą należy zapłacić, wszystkiego tego typuinformacje powinny być jasno określone i jasne dla podatników. W przeciwnym razie pojawia się upodatnika możliwość samowoli administracji podatkowej. Niesprecyzowana wysokość opodatkowaniarównież sprzyja korupcji.Zasada taniości podatkówdotyczy poboru podatku. Koszty pozyskiwania podatków nie mogą nadmiernieuszczuplać dochodów państwa. W przeciwnym razie doprowadzi to do wzrostu opodatkowania podatników.Adolf Wagner zaleca, aby za pomocą systemu podatkowego, państwo oddziaływało na procesy dzieleniadochodu narodowego. Rozbudował również katalog zasad podatkowych oraz podzielił je na niżejwymienione grupy:Zasady gospodarcze,które mówiły o nienaruszalności majątku podatnika;Zasady fiskalnemające zapewnić wydajność i elastyczność polityce podatkowej;Zasady sprawiedliwościopowiadające się za powszechnością i równością opodatkowania;Zasady techniki podatkowejmające na celu zabezpieczyć pewność, dogodność oraz taniość podatku.Kryteria podziału podatku:1. Podział podatków według przedmiotu opodatkowania:a. Dochodowe;b. Przychodowe;c. Majątkowe;d. Konsumpcyjne.2. Kryterium relacji wymierzonego podatku do ogółu dochodu (majątku) podatnika:a. Bezpośrednie;b. Pośrednie.3. Podział podatków według władztwa podatkowego:a. Lokalne (samorządowe);b. Centralne (rządowe).Podatki dochodowecharakteryzuje to, że podstawą do opodatkowania jest dochód czyli nadwyżkaprzychodów nad kosztami ich uzyskania. Wyróżnia się następujące podatki dochodowe:Podatek dochodowy od osób fizycznych;Podatek dochodowy od osób prawnych.Podatnik jest zobowiązany rozliczyć się z tego podatku na koniec roku.Podatki majątkowewystępują w różnych postaciach. Obciążają całość jego majątku, poszczególne dobra lubteż przyrost dóbr. Najczęściej spotykane podatki majątkowe to:Podatek od spadków i darowizn;Podatek od środków transportowych;Podatek od nieruchomości.4Źródłem wpodatkach konsumpcyjnychjest dochód wydatkowany, natomiast kwota podatku jestumieszczona w cenie kupowania dóbr i usług (VAT, akcyza). Podatki te, podobnie jak podatki dochodowe,obciążają dochód danego podatnika w momencie wydatkowania. Do tej grupy podatków umieszczono:Podatek od gier;Podatek akcyzowy;Podatek od towarów i usług.Podatki te obciążają dochód podatnika niezależnie od kosztów uzyskania tego przychodu.Obecnie powszechne stało się stosowanie podziału na podatki:Bezpośrednie (dochodowe, majątkowe);Pośrednie (przychodowe, konsumpcyjne).Podział podatków na pośrednie i bezpośrednie zależy od rodzaju stosunku pomiędzy źródłem przychodu aprzedmiotem podatku. Podatki bezpośrednie obciążają dochody podatników w sposób bezpośredni,natomiast podatki nakładane na źródło za pośrednictwem obrotu, który ujawnia zdolność płatnicząpośrednio są podatkami pośrednimi.SYSTEM PODATKOWY W POLSCERodzaje podatków ze względu na kryterium władztwa podatkowego:Podatki:Centralne (pobierane przez Państwo):oPodatek od towarów i usług;oPodatek akcyzowy;oPodatek od gier;oPIT;oCIT.Samorządowe (pobierane przez samorządy terytorialne):oPodatek od nieruchomości;oPodatek od spadków i darowizn;oPodatek od środków transportowych;oPodatek rolny;oPodatek leśny;oPodatek od czynności cywilnoprawnych;oKarta podatkowa.Obowiązujący obecnie w Polsce system podatkowy posiada wady, które wpływają na sytuację finansowąpodatników. System ten powinien być względnie stabilny, przewidywalny oraz spójny z uwarunkowaniamizmieniającej się gospodarki. Jednakże obowiązujące i co roku zmieniane konstrukcje podatków świadczą zjednej strony o niestabilności owego systemu, która uniemożliwia realizowanie długookresowej strategiidziałania, zaś z drugiej strony, podatki są traktowane jako elastyczne narzędzie do zapewnienia środkówbudżetowi.12 XI 20145
[ Pobierz całość w formacie PDF ]